అంశము : వికీపీడియా పరిచయం

పాఠ్య లక్ష్యం: వికీపీడియా, ఒక బహుభాషా, అంతర్జాల (వెబ్) ఆధారిత, ఎవరైనా వ్రాయగలిగిన స్వేచ్ఛా విజ్ఞాన సర్వస్వము. వికీపీడియా లో రకరకాల అంశాల గురించి చదువుకోవచ్చు. అలాగే మనకి మంచి భాష, విషయ పరిజ్ఞానం వున్నపుడు వ్రాయవచ్చు కూడా. అలా వ్రాయాలనుకొనే ఔత్సాహికులకు వికీపీడియా వెబ్ లే ఔట్ ని పరిచయం చెయ్యటం, కొన్ని విధానాలను, నియమాలపై అవగాహన కలిగించటం ఈ మాడ్యూల్ ఉద్దేశం.

ఈ పాఠము లో -

1. వికీపీడియా పరిచయం - పాఠ్యము, వికీపీడియా చరిత్ర, 5 మూల స్తంభాలు, వికీపీడియాకు మీరు ఎలా తోడ్పడగలరు - 15 నిమిషములు

2. వికీపీడియా వెబ్ లే ఔట్ పరిచయం - వీడియో, తెలుగు వికీపీడియా లో మొదటి పేజీ, అందులో వున్నవివిధ పేజీ లింకులు, వాటిలో నేర్చుకో గల అంశములు - 7:19 నిమిషములు
3. తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు - 5 నిమిషములు
4. అభ్యాసము - పాఠ్యము చదివి, వీడియో చూసిన తరువాత ఈ అసైన్మెంటుని పూర్తి చెయ్యండి - 10 నిమిషములు.

అభ్యాస ఫలితం : వికీపీడియా గురించి అవగాహన పొంది, వెబ్ సైట్ లో వివిధ పేజీలలో విహరించగలరు.

వికీపీడియా, ఒక బహుభాషా, అంతర్జాల (వెబ్) - ఆధారిత,ఎవరైనా రాయదగిన స్వేచ్ఛా విజ్ఞాన సర్వస్వము ఇక్కడ సమాచారం గురించి తెలుసుకోవటమే కాదు, ఉన్న సమాచారం లో అవసరమైన మార్పులు చెయ్యవచ్చు, కొత్త సమాచారాన్నికూడా చేర్చవచ్చు.

• వికీ అనగా అనేక మంది సభ్యుల సమిష్టి కృషితో సులభంగా వెబ్ సైటు ను సృష్టించగల ఒక సాంకేతిక పరిజ్ఞానం.
• ఎన్‌సైక్లోపీడియా అనగా సర్వ విజ్ఞాన సర్వస్వం.

• వికీపీడియా అనేపదం ఈ రెండు పదాల నుంచి ఉద్భవించింది
• వికీపీడియా - తమ స్వంత వెబ్ బ్రౌజర్ ను ఉపయోగించి కంటెంట్ ను జోడించడం మరియు నవీకరించడానికి సభ్యులను అనుమతించే ఒక వెబ్ సైట్

అందరికీ అన్నీ విషయాలు తెలియక పోవచ్చు, కాని ప్రతి ఒక్కరూ ఏదో ఒక అంశం పై కొంత విషయ జ్ఞానం కలిగి ఉంటారు . అలా అందరికీ తెలిసిన విశేష జ్ఞానమును ఒక చోట చేర్చటం వలన విజ్ఞాన సర్వస్వం తయారవుతుంది. అలా కూర్పు చేయబడిన విజ్ఞానసర్వస్వం ఉచితం గా, స్వేచ్చగా అందించటమే వికిపీడియా లక్ష్యం.

వికీపీడియా 285+ భాషలలో !

• వికీపీడియా ఒక ఆన్ లైన్ బహుభాషా ఎన్సైక్లోపీడియా.
• ఇది ఒక వికీ-ఆధారిత ఎడిటింగ్ వ్యవస్థ ను ఉపయోగించి స్వచ్చందంగా పని చేసే సంపాదకుల ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది
• వీళ్లని వికీ ఎడిటర్స్ గా వ్యవహరిస్తారు : ఎడిటర్స్ అంటే వ్యాసాలు రాసేవారు, సరిదిద్దేవారు,ఇతర వికీపీడియా సంబంధిత కార్యక్రమాలు కూడా నిర్వహిస్తారు
• వికీపీడియా బహిరంగ సహకార ప్రాజెక్టుగా రూపొందించబడి ప్రపంచంలో అత్యంత ప్రజాదరణ, ప్రజా వీక్షణ, ప్రాచుర్యం పొందిన వెబ్‌సైట్లలో ఇది ఒకటి.

• వికీపీడియా వివృత సహకార విధానంలో పనిచేసే ప్రాజెక్టుల్లో అతి పెద్ద వాటిలో ఒకటిగా చరిత్రకెక్కింది. వికీపీడియాలో వందలాది భాషల్లో ఉన్న లక్షలాది వ్యాసాలను నిత్యం కోట్లాది మంది చదువుతూంటారు.
• తెలుగు వికీపీడియాలో ఇప్పటికే పలు వ్యాసాలు ఉన్నా, ముఖ్యమైన అంశాల పై వ్యాసాలు తక్కువగా వున్నాయి.
• తెలుగు వికీపీడియాలో వివిధ అంశాల పై వ్యాసాలను సృష్టించడం, ప్రాధమిక (మొలక) స్థాయి వ్యాసాలను పూర్తిస్థాయి వ్యాసాలుగా మార్చేందుకు, వ్యాసాలను నిర్దుష్టంగా ఉంచడానికి ప్రస్తుత సమాచారంతో ఆధునీకరించుటం, వికీపీడియాలో లేని అంశాలను చేర్చటం, వంటి రచనా సహాయం మీ నుంచి ఆశిస్తున్నాము.

వికీపీడియా ఒక విజ్ఞాన సర్వస్వం.

• వికీపీడియా ఒక సమగ్ర మరియు ప్రత్యేకమైన జ్ఞాన, విజ్ఞాన సర్వస్వము
• చాలా మంది వికీపీడియాను జ్ఞాన సముపార్జనకు మరికొందరు జ్ఞానాన్ని పంచుటకు ఉపయోగిస్తారు
• ఇందులో వివిధ జ్ఞాన శాఖలు, విశ్వవ్యాప్త అంశాలపై సమాచారం, సంబంధిత గణాంకాలు, వ్యాస రూపంలో చదువవచ్చు. ఉదాహరణకి: ఖండాంతరాలు, దేశాల గురించి భౌగోళిక సమాచారం, సైన్సు, గణితం, జీవ శాస్త్రల గురించి అనేక విజ్ఞాన వ్యాసాలు.
• వికీపీడియా నిరంతరం సృష్టించబడుతుంది మరియు నవీకరించబడుతుంది, చారిత్రాత్మక సంఘటనల పై కథనాలు నిమిషాల్లో కనిపిస్తాయి
• ఇది మౌలిక డాక్యుమెంట్లు, మూల పత్రా లు దొరికే వనరు కాదు, నిఘంటువు, వార్తాపత్రిక కాదు.
• మీ స్వంత అభిప్రాయాలు, అనుభవాలు, వాదనలు ప్రచురించుకునే వేదిక కాదు.

వికీపీడియా ఒక తటస్థ దృక్కోణం నుండి వ్రాయబడింది

• వికీపీడియా ఒక అంశం పై పక్షవాదమును, చర్చను ప్రోత్సహించదు. బహుళ దృక్కోణాలను వివరిస్తుంది. సమాచారాన్ని ఖచ్చితంగా, సందర్భోచితంగా ఒక తటస్థ దృక్పదంతో ప్రచురిస్తుంది.
• అన్ని వ్యాసాలు ధృవీకరించదగిన ఖచ్చితత్వం కోసం ప్రయత్నించాలి, నమ్మదగిన, అధికారిక వనరులను ఉటంకిస్తూ, ప్రత్యేకించి అంశం వివాదాస్పదంగా ఉన్నప్పుడు లేదా జీవించి వున్న వ్యక్తి గురించి తెలుపుతున్నపుడు సంపాదకులు తమ వ్యక్తిగత అనుభవాలు, వ్యాఖ్యానాలు లేదా అభిప్రాయాలు వికీపీడియాలో ప్రచురించకూడదు.

వికీపీడియా ఉచిత కంటెంట్ ను ఎవరైనా ఉపయోగించవచ్చు, సవరించవచ్చు మరియు పంపిణీ చేయవచ్చు

• వికీపీడియా పాఠ్యం (text) వికీపీడియా ఎడిటర్లు మరియు దాతలు ద్వారా కాపీరైట్ చేయబడి, ఒకటి లేదా అనేక లిబరల్ లైసెన్సుల కింద ప్రజలకు అధికారపూర్వకంగా ఉచితంగా మార్పులు చేర్పులు చేసుకొనే హక్కు ఇవ్వబడింది.
• సంపాదకులు తను రచించిన లేదా ఎడిట్ చేసిన అన్య వ్యాసం ఏదైనా ఎలాంటి హెచ్చరికలు లేకుండా ఎవరైనా మార్చవచ్చు.
• వాడటం, సవరించటం, పంపిణి చేయటం చెయ్యవచ్చు.
• కాపీరైట్ చట్టాలను గౌరవించండి, మూల గ్రంధం నుండి ఎన్నడూ ఉల్లేఖించవద్దు. ఉచిత ప్రత్యామ్నాయ మూలము కనుగొనడానికి కృషి చేయండి

వికీపీడియా సంపాదకులు పరస్పరం గౌరవంతో, నాగరికతతో వ్యవహరించాలి

• వికీపీడియాలో మనమందరం రాస్తున్నాము. తోటి వికీపీడియన్లను గౌరవించండి. వికీపీడియా మర్యాద క్రమమును పాటించండి,
• వ్యక్తిగత దాడులకు, వ్యర్థ వివాదాలకు తావివ్వకండి . మీ వాదనను నిరూపించుకునేందుకు వికీపీడియాలో అడ్డంకులు సృష్టించక, నిబద్ధతతో ఉండండి. వివాదాలేమైనా తలెత్తితే, సరైన చర్చాపేజీలో మృదువుగా చర్చించండి. ఏకాభిప్రాయాన్ని కోరండి
• మీరు కృషి చేసేందుకు వికీపీడియాలో ఇంక బోలెడు పేజీలున్నాయని గుర్తుంచుకోండి..
• కొత్తవారిని ఆహ్వానించండి.

వికీపీడియాకు స్థిరమైన నియమములు లేవు

• వికీపీడియాకి వాడుక విధానాలు, మార్గదర్శకాలూ ఉన్నాయి.; ఇవినిరంతరం రూపుదిద్దుకుంటూ ఉంటాయి.
• కొన్నిసార్లు సాహిత్య పదాలు కన్నా ఎక్కువగా సిద్దాంతాలు, మూల భావము తెలపటానికి తద్వారా వికీపీడియాను మెరుగుపర్చడానికి మినహాయింపులు అవసరం.
• ఆర్టికల్స్ నవీకరించడం / అప్డేట్ చేసేటప్పుడు నిస్సంకోచంగా ఉండాలి, నిర్లక్ష్యంగా ఉండకూడదు
• అనుకోని తప్పులు జరిగితే సరిదిద్దుకోవచ్చు (దాదాపుగా) ఒక వ్యాసం యొక్క ప్రతి గత చరిత్ర/ వెర్షన్ సేవ్ చేయబడుతుంది, అందువల్ల తప్పులు తేలికగా సరిదిద్దవచ్చు.

వికీపీడియాలో రాసేది ఎవరో ప్రముఖ విద్యావంతులో, ప్రత్యేకంగా అందుకోసం నియమితులైన రచయితలో కాదు. మనలాంటి వారంతా అక్కడ రాస్తున్నారు. వికీపీడియాలో ఎవరైనా రాయవచ్చు,
ఏ విషయం గురించైనా రాయవచ్చు. కొన్ని నిబంధనలకు, కట్టుబాట్లకు లోబడితే చాలు

మౌలిక పరిశోధనలు నిషిద్ధం: వికీపీడియాలో మౌలిక పరిశోధనా వ్యాసాలకు చోటు లేదు. తేలికగా చెప్పాలంటే, వికీపీడియా మూల ఆలోచనలు చేర్చుటకు తగిన స్థలం కాదు. ఇతరులు విషయాన్ని గురించి విశ్వసనీయమైన మూలాలలో పేర్కొన్న వాటిని సంగ్రహం రూపంగా వికీపీడియా లో వ్రాయలి. వ్యాసాలలో కొత్తగా విశ్లేషణలు చేర్చకూడదు మరియు ఇప్పటికే ముద్రించిన వివరాలను కలపడం మరియు విశ్లేషణం ఆధారంగా మూలవనరులు చెప్పేసారాంశం కంటే విస్తరిత సారాంశానికి చేరువయ్యేటట్లు రాయకూడదు.మీరు వ్రాసేది పరిశోధనా వ్యాసం కాదు అని నిర్ధారించే ఏకైక విధానం సమాచారాన్ని సూచించడానికి నమ్మకమైన వనరులను ఉపయోగించడం

రచనలో తటస్థ దృక్కోణం ప్రతిఫలించాలి. దీన్నే ఇంగ్లీషు వికీలో NPOV (Neutral Point Of View) అంటారు.తటస్థ దృక్కోణం వికీపీడియాలో వ్రాసేవన్నీ నిష్పక్షపాత దృష్టితో వ్రాయాలి. ఏపక్షం ప్రధానంగా భావించక, పక్షపాతం లేకుండా మరియు ఖచ్చితమైన విశ్వసనీయమైన మూలాలు ఆధారంగా విషయం పై అన్ని దృక్కోణాలు వివరించాలి. పిడివాదనలు లేక ఒక దృక్కోణాన్ని సమర్థించేలా వ్రాయడం వికీపీడియా వ్యాసాల్లో ఉండదు. తటస్థ దృక్కోణంతో ఉండటమే తెవికీ వ్యాసాల ప్రత్యేకత !

రచనలు కాదు, రచనల "గురించి వ్రాయండి"'

వికీలో వ్యాసము ప్రసిద్ధ మైనది లేదా ముఖ్య విషయమై ఉండాలి ఇందుకోసం ప్రాముఖ్యత కలిగిన స్వతంత్ర మూలాల నుండి తీసుకొనాలి మీరు వాడే వనరుల సమాచారాన్ని వ్యాసంలో పేర్కొనాలి. అలాఅయితే ఇతరులు వాటిని తనిఖీ చేసుకోగలుగుతారు. నిజనిర్ధారణకు పేరు ప్రతిష్టలు కలిగిన అయిన మూడవ పక్షం వనరులు అనగా విద్యా విషయాల ముద్రణలు, సహపరిశోధకులచే సమీక్షింపబడిన విద్యావిషయక పత్రికలు, జాతీయ అంతర్జాతీయ పత్రికలు, ప్రాధాన్యమున్న దృక్కోణాలన్నిటిని ప్రచురించే వనరులను వాడితే మంచిది. ఎప్పుడో ఒక విషయాన్ని ప్రచురించే లేక అంచులలోవున్న వనరులను వాడవద్దు, విషయం గురించి ఉన్నత నాణ్యతగల మరియు విశ్వసనీయమైన వనరుల కోసం అన్వేషించండి.

వైరుధ్యాసక్తులు

మీరు పనిచేయుచున్న సంస్థలేక మీకు ఉపాధి కల్పించిన వారి గురించిన విషయాలపై మీకు వైరుధ్యాసక్తులున్నప్పుడు, వాటి గురించి వ్యాసాలను వ్రాయవద్దు.

మంచి వికీ ఆర్టికల్ లో గద్యం స్పష్టంగా, సంక్షిప్తంగా చదువరులకు అర్థమయ్యేవిధంగా సరైన స్పెల్లింగ్ మరియు వ్యాకరణం దోషాలు లేకుండా , ఉదాహరణలు చిత్రములతో, విశ్వసనీయ మూలాలను కలిగి ఉంటాయి

అధిక నాణ్యత రచనలు ఈ లక్షణాలు కలిగి వుంటాయి:

• ప్రవేశికలో సులభంగా అర్ధమయ్యే వ్యాససారాంశం,
• ఒక స్పష్టమైన నిర్మాణం,
• విషయం గురించి సమతుల్యత
• తటస్థ దృక్కోణం,
• విశ్వసనీయమైన మూలాలు

ఏది వికీపీడియా కాదు

• ఒక కాగితం విజ్ఞాన సర్వస్వం కాదు,సొంత ఆలోచనకు సమాచార సేకరణకు ప్రచురణ స్థలం కాదు
• నిఘంటువు కాదు
• ఒక వ్యక్తిగత ఆలోచన లేదా అభిప్రాయం కాదు
• ప్రచార వాహనం కాదు
• ఇతర సైట్లకు మిర్రరు గానీ, లింకులు, బొమ్మలు, మీడియా ఫైళ్ళ ఖజానా గానీ కాదు
• ఉచితంగా స్పేసు ఇచ్చే వెబ్ హోస్టు కాదు
• వార్తాపత్రిక కాదు
• భవిష్యత్తు చూసే మాయాదర్పణం కాదు
• విచక్షణా రహితమైన సమాచార సంగ్రహం కాదు
• పిల్లల కోసం వికీపీడియాను సెన్సారు చెయ్యబడదు

• వికీపీడియా ఒక క్రియేటివ్ కామన్స్ అట్ట్రిబ్యూషన్ -షేర్ లైక్ లైసెన్సు మరియు GNU ఫ్రీ డాక్యుమెంటేషన్ లైసెన్సు క్రింద ఓపెన్ లైసెన్సింగ్ ను ఉపయోగిస్తుంది. కాపీహక్కులు గలవనరుల నుండి కొన్ని క్లుప్త వ్యాఖ్యలు తప్పించి వికీపీడియాలో చేర్చకూడదు. నేరుగా కాపీ చేయడం కానీ చాలా పోలికలున్న రీతిలో చేర్చటం, గ్రంథ చౌర్యము మరియు కాపీహక్కులవుల్లంఘన వికీపీడియా కృషిని చెడగొడతాయి మరియు స్వచ్ఛంద సభ్యులు శుద్ధి చేయడానికి చాలా సమయం పట్టేటట్లు చేస్తాయి. వికీపీడియాలో చేర్చవలసిన సమాచారం మీ స్వంతపదాలలో వ్రాయాలి. (ప్రజోపయోగపరిధి మరియు స్వేచ్చగా లైసెన్స్ గల విషయాలు వికీపీడియాలో సరియైన మూలాలను పేర్కొంటూ వాడవచ్చు)
• వికీపీడియాపై విషయ పరిజ్ఞానం, అట్ట్రిబ్యూషన్ ఇచ్చినంత కాలం వాటిని ఉపయోగించవచ్చు మరియు తిరిగి ఉపయోగించవచ్చు; భవిష్యత్తులో తిరిగి యూజర్లందరూ కూడా అదే పని చేయఉన్నంతకాలం దీనిని సవరించవచ్చు మరియు లాభం కోసం ఉపయోగించవచ్చు.
• ప్రతి సంపాదకుల సహకారం వికీపీడియా యొక్క లైసెన్సులకు అనుకూలంగా ఉండాలి మరియు చాలా ప్రత్యేకమైన పరిస్థితులలో తప్ప ఇతరుల కాపీరైట్‌లను ఉల్లంఘించలేరు.

వికీడేటా – అనేది మానవులు మరియు యంత్రాలు కూడా చదవగల మరియు

సంకలనం చేయగల ఒక ఉచిత సహకార, బహుభాషా, ద్వితీయ డేటాబేస్ ఓపెన్ నాలెడ్జ్ బేస్. నిర్మాణాత్మకమైన డేటాకు కేంద్ర నిల్వగా వ్యవహరిస్తుంది ఇది వికీమీడియా కామన్స్ మీడియా ఫైళ్ళకు నిల్వ ప్రాజెక్టులాగా అన్ని వికీమీడియా ప్రాజెక్టుల కోసం జ్ఞాన భాండాగారం.

వికీ బుక్స్ – ఇది స్వేచ్ఛానకలుహక్కులతో సమిష్టిగా తయారు చేయగల పుస్తకాల జాల స్థలి పుస్తకాల నెలవు – మనకు ఉచితంగా అందుబాటులో ఉన్న పుస్తకాలను ఇక్కడ చేర్చవచ్చు .

వికిసోర్స్ – ఎవరైనా అభివృద్ధిపరచగల స్వేచ్ఛా విజ్ఞాన మూలములు మూలరూపాల సమాహారం – మనం నిత్యం చదువుకునే ఏ స్మృతి-శృతి సంహిత అయినా, మన శతకకారులు రచించిన శతకములు, వేద-వేదాంగాలు, పురాణ-ఇతిహాసాలు ఇక్కడ వాటి మూల రూపంలో పొందుపరుచవచ్చు.

వికిస్పిషీస్ః జీవరాశుల సమాచార – మన జీవ శాస్త్రం అన్ని రకాల జీవ-వృక్ష-జంతువులను ఒక ప్రణాళికననుసరించి క్రమబద్ధీకరించి విభజించింది. ఆయా జీవాల విభజన సమాచారం ఇక్కడ అందుబాటులో ఉంటుంది.

వికీమీడియా కామన్స్ః – ఉచితంగా అందుబాటులో ఉండే చిత్రాల మరియు చలనచిత్రాల సంకలనం – ఇక్కడ మీరు అందరితో పంచుకునే విధంగా ఎటువంటి కాపీరైటులేని క్రియేటివ్ కామన్స్ మరియు ఇతర సంబంధిత లైసెన్స్ లలో అనేక చిత్రాలు(ఫోటోలు) పెట్టుకోవచ్చు.

మీడియావిక – వికి లాంటి గూడును మీరూ చేస్కోవాలంటే ఇది ఒక అచ్చులా వాడుకోవచ్చుఇది GNU/GPL లైసెన్సు కింద ఉచితంగా లభ్యమౌతుంది. దీన్నే అనేక ఇతర వెబ్‌సైట్లు కూడా వాడుతున్నాయి. దీన్ని మొదటగా ఉచిత విజ్ఞాన సర్వస్వమైన వికీపీడియా ను నిర్మించడానికి అభివృద్ధి చేశారు

• ప్రస్తుతం ఉన్న వ్యాసాలను సంకలనం చేస్తూ వ్యాసాలు వ్రాయడం
• కాపీయింగ్ ఫార్మాటింగ్ మరియు ‘ ' వికీకరించడం ‘
• రిఫరెన్సులు , మూలాలు వ్యాసానికి జోడించటం
• క్రొత్త వినియోగదారులకు సహాయం చేయడం చిత్రాలను సృష్టించడం మరియు జోడించడం
• విషయ నైపుణ్యాన్ని అందించడం
• వివాదాలకు మధ్యవర్తిత్వం
• వికీపీడియా గురించి ప్రచారం చేయటం

కొత్తగా చేరిన నాలాంటి ఔత్సాహికులు ఏమి చేయవచ్చు

ముందుగా వికీపీడియా సాండ్ బాక్స్ లో మీ ఖాతా తెరవండి

https://tewiki.iiit.ac.in

ఇది వికీపీడియాలో రాయబోయే ముందు అబ్యాసం కోసం తయారుచేయబడిన సైటు
ఇందులో మొదట మీరు రాయాలి అనుకొంటున్న వ్యాసాన్ని మొదట వికీ లో ఉందో లేదో వెతకండి, ఒకవేళ ఉంటే ఉన్న వ్వాసాన్ని అప్డేట్ చేయండి, లేకపొతే కొత్త వ్యాసంసృష్టించండి.

తెలుగులో విజ్ఞాన సర్వస్వాలు చాలా అరుదు. అందునా ఎన్‌సైక్లోపీడియా బ్రిటానికా లాంటి బృహత్తర విజ్ఞాన సర్వస్వం అసలు లేనేలేదు. ప్రతీ సందేహానికి పుస్తకాలు కొని వెతకాలన్నా,కొన్ని కోట్ల పేజీలు వున్న ఇంటర్నెట్ లో సమగ్రం గా వెతకాలి అన్నా , ఎవరినైనా అడగాలన్నా చాలా సమయం పడుతుంది. ఇది ఒకోసారి సాధ్యంకాకపోవచ్చు. కాని నిమిషాల్లో వీకీపీడియా ద్వారా ఈ సమాచారం తెలుసుకోవచ్చు. అది కూడా మన మాతృభాష తెలుగులో.

మీరూ వికీపీడియాలో చేరండి. మీ స్నేహితులనూ చేర్పించండి. చరిత్ర సంస్కృతి, ప్రముఖ వ్యక్తులు, సినిమా, భాష, నగరాలు, ఆహారం, పురాణాలు, పద్యాలు, సంగీతం, పట్టణాలు, గ్రామాలు, రచయితలు, కంప్యూటర్లు, సైన్సు, రాజ్యాంగ వ్యవస్థ, నదులు..ఇలా ఎన్నో విషయాలపై భావితరాల వారికి ఒక ఉచిత విజ్ఞాన సర్వస్వాన్ని అందించడంలో చేయి కలపండి. వికీపీడియాలోని సమాచారాన్ని వ్యక్తిగత ప్రయోజనాలకు , వ్యాపార ప్రయోజనాలకు ఉచితంగా ఉపయోగించుకోవచ్చు

నాది మీది అందరిదీ

ఇంత శ్రమపడి, అష్టకష్టాలు పడి తయారుచేసేది, ఊరికినే ఎవరికిబడితే వాళ్ళకు ఇచ్చెయ్యడానికేనా?

ఎన్నో పుస్తకాలు చదివి, ఆకళింపు చేసుకొన్నవిషయాలను, వాటి మూలల కోసం శ్రమపడి, వెతికి సంకలనము చేసిన వ్యాసము ఊరికినే ఎవరికైనా ఇయ్యటానికేనా ?

అవును, సరిగ్గా అందుకే!! లోకం లో లభించు విజ్ఞానాన్ని అంతా ప్రజలందరికీ ఉచితంగా అందించాలనే సదాశయంతో వికీపీడియా మొదలయింది. ఈ ఆలోచనే

1. వికీ అంటే ఏమిటి?

వికీ అనేది ఒకదానికొకటి అనుబంధమున్న వెబ్‌ పేజీల సమూహం . వీటన్నిటినీ ఎవరైనా, ఎప్పుడైనా చూడ వచ్చు, మార్పు చేర్పులు చెయ్యవచ్చు.(Collaborative software). ఇది ఆసక్తికరంగానూ, సరదాగానూ అనిపిస్తోంది. కానీ, దీని వలన సమాచారానికి భద్రత కరవై, తప్పులతో కూడి పనికిరాకుండా పోవచ్చు. వార్డ్‌ కన్నింగ్‌హామ్‌ ఈ భావాన్నీ, సాఫ్ట్‌వేర్‌ ను కనుక్కున్నారు. ఈ పేజీలో పైనున్న "మార్చు" అనే లింకును నొక్కి, ఈ పేజీని సైతం దిద్దుబాటు చెయ్యవచ్చు లెదా కుడి పక్కనున్న "[edit]" అనే లింకును నొక్కి ఏదో ఒక విభాగాన్ని మాత్రమే దిద్దుబాటు చెయ్యవచ్చు! ఈ పేజీలో మార్పులు చేర్పులు చెయ్యటానికి మీకేమీ కనిపించకపోతే, అసలిది ఎలా పనిచేస్తుందో చూడాటానికి ప్రయోగశాల లో ప్రయోగాలు చెయ్యండి.

2. వికీపీడియా అంటే ఏమిటి?

వికీపీడియా అనేది ఒక సమగ్రమైన, ఉచితంగా లభించే కొత్త తరహా విజ్ఞాన సర్వస్వాన్ని తయారుచేసే ఒక పథకం. మరింత సమాచారం కొరకు వికీపీడియా:గురించి మరియు వికీపీడియా:వికీపీడియా లను చూడండి

3. దీన్ని వికీపీడియా అని ఎందుకంటారు?

వికీపీడియా అనేది "వికి" మరియు "ఎన్‌సైక్లోపీడియా" అనే పదాల కలయిక తో పుట్టిన పదం.

4. వికీపీడియా లక్ష్యం ఏమిటి?

విస్తృతి లోనూ, లోతు లోను కూడ అత్యంత పెద్దదైన ఒక ఉచిత, నమ్మదగ్గ విజ్ఞాన సర్వస్వాన్ని— తయారుచెయ్యడమే. ఈ బృహత్తర లక్ష్యాన్ని సాధించటానికి ఎన్నో సంవత్సరాలు పట్టవచ్చు!

5. వికీపీడియా ఎవరిది?

వికీపీడియాని మాతృ సంస్థ అయిన వికీమీడియా ఫౌండేషన్‌ నిర్వహిస్తుంది. వికీపీడియా సోదర ప్రాజెచ్టులైన విక్షనరీ (వికి నిఘంటువు), వికీబుక్స్‌ (ఉచిత పాఠ్యపుస్తకాలు), మొదలైన వాటితో పాటు, సంబంధిత డోమైన్‌ పేరులను కూడా కలిగివుంది. ఇదివరలో, ఈ సైటును జిమ్మీ వేల్స్‌ కు చెందిన బొమిస్‌ Inc అనే కంపెనీ సర్వర్లలో వుండేది. ఈ కంపెనీ ప్రస్తుతం సిటు యొక్క ఖర్చుల్లో కొంత భాగాన్ని భరిస్తోంది. వికీమీడియా ఫౌండేషన్‌ ను జూన్‌ 20, 2003 లో ఏర్పాటు చేసిన తరువాత డొమైన్‌ పేర్లూ, సంకేతిక పరికరాలు ఫౌండేషన్‌ కు బదిలీ అయ్యాయి. జిమ్మీ వేల్స్‌ ప్రవచించిన సిధ్ధాంతాల మార్గదర్శకత్వంలో వికీపీడియనుల సముదాయం ప్రస్తుతం ఈ సైటును నిర్వహిస్తున్నది. నిష్పాక్షిక దృక్పథం ఒక ఉదాహరణ.

ఈ సైటులో ప్రచురించిన వ్యాసాలన్నీ ఆయా రచయితలు GNU Free Documentation License కు లోబడి వెలువరిస్తారు, కాబట్టి ఈ వ్యాసాలన్నీ ఉచితం. వీటిని ఆ లైసెన్సుకు లోబడి ఉచితంగా వాడుకోవచ్చు కూడా. వికీపీడియా వ్యాసాలను ఎలా వాడుకోవచ్చో తెలుసుకోవడం కొరకు కాపీ హక్కులు మరియు పాఠకుల ప్రశ్నలు చూడండి.

6. వికీపీడియాకు సహకరించడానికి లేదా నమోదు చేయడానికి కనీస వయస్సు అవసరం ఉందా?

ఏ వయస్సు వారైనా వ్యాసాలను సవరించవచ్చు లేదా నమోదు చేయవచ్చు. వికీపీడియా వినియోగదారులు నమోదు చేసుకునేటప్పుడు తమ వయసును వెల్లడించాల్సిన అవసరం కూడా లేదు!

7. నేను తెలుసుకో వలసిన నియమములు, మార్గదర్శకాలు ఏమైనా ఉన్నావా?

వికీ సమాజం లక్ష్యం, కీలక విధానాలు - వికీపీడియా లో వ్రాయడానికి ముందు మీరు ప్రతీ విధానాన్నీ చదవవలసిన అవసరం లేదు! అయితే, కింద పేర్కొన్న విధానాలు మాత్రం కనీస అవసరాలు. ఎంత త్వరగా వీటి పై పట్టు సాధిస్తే మీ వికీపీడియా అనుభవం అంత బాగుంటుంది.

• వికీపీడియా ఒక విజ్ఞాన సర్వస్వం. ఇదే దాని లక్ష్యం, అంతకు మించి ఇంకేమీ లేదు.
• విషయం పై సత్యాలను, వాస్తవాలను వెల్లడిస్తూ నిష్పాక్షిక దృష్టి తో వ్యాసాలు రాయాలి. పక్ష పాత ధోరణి కూడదు.
• కాపీ హక్కు లను ఉల్లంఘించ వద్దు. ఇది ఉచిత విజ్ఞాన సర్వస్వాన్ని తయారు చెయ్యాలనే సంకల్పానికే విరుద్ధం. వికీపీడియా GNU ఫ్రీ డాక్యుమెంటేషన్‌ లైసెన్సు నిబంధనల కు లోబడి ఉన్న ఒక స్వేచ్ఛా విజ్ఞాన సర్వస్వం. కాపిహక్కులను అతిక్రమించే వ్యాసాలను సమర్పిస్తే అది చట్ట పరమైన వివాదాలకు దారి తీయ వచ్చు.
• ఇతర సభ్యులను గౌరవించండి. వికీపీడియా సభ్యులు విభిన్న అభిప్రాయములు కలిగిన వారు. ఇతరులను గౌరవించడం అనేది ఈ ప్రాజెక్టు విజయానికి కీలక మైనది.

8. వికీపీడియా రచనల్లో పాటించవలసిన మూడు ప్రాధమిక నియమములు

పైన వ్రాసిన విధానాలు వికీ సమాజం లో పాటించవలసిన పద్దతులు. ఇక పోతే వికీ పీడియాలో వ్రాసే విషయ సంగ్రహం మూడు మౌలిక సూత్రాలకు కట్టుబడి ఉండాలి. అంటే ఈ మూడు మౌలిక సూత్రములు సభ్యుల అంగీకారం ద్వారా కూడా మార్చడానికి వీలు లేదు. ఆ మూడు సూత్రములు ఏమంటే

• తటస్థ దృక్కోణం- వికీపీడియా వ్యాసాలు పక్షపాతరహితంగా ఉండేందుకు ఇక్కడి సభ్యులంతా కృషిచేస్తారు. నిష్పాక్షికంగా రాయడానికి సాధన అవసరం. ఎందుకంటే ప్రతి పరిశీలనా ఏదో ఒక కోణం నుండే ఉంటుంది. అటువంటప్పుడు ఒకటి కంటే ఎక్కువ భావాలను, వాదాలను పేర్కొనడం వల్ల తటస్థ దృక్కోణం కొంతవరకు సాధించవచ్చును.
• మౌలిక పరిశోధనలు నిషిద్ధం - వికీపీడియాలో మౌలిక పరిశోధనా వ్యాసాలకు చోటు లేదు. మీరు రాసేది పరిశోధనా వ్యాసం కాదు అని నిర్ధారించు ఏకైక విధానం - మీరు రాసిన విషయానికి సంబంధించిన విశ్వసనీయ మూలం/వనరు లను ఉదాహరించడము! గతంలో ఏ విశ్వసనీయ వనరులోనూ ప్రచురించబడని వ్యాసాన్ని వికీపీడియాలో మౌలిక పరిశోధనా వ్యాసం అంటారు. ఇంతకు ముందు ప్రచురితం కాని వాదనలు, చర్చలు, భావనలు, డేటా, ఆలోచనలు, ప్రకటనలు, సిద్ధాంతాలు, ఇప్పటి కే ప్రచురితమైన విషయాలపై సాగిన కొత్త విషయాలతో కూడిన పరిశోధనాత్మక విశ్లేషణ ఈ కోవలోకి వస్తాయి.
• నిర్ధారింపతగినది (విషయం నిర్ధారణ) - వికీపీడియాలో వ్రాసిన విషయం నిజం కావడంతో సరిపోదు. అది నిజమని ఇతరులు నిర్ధారించుకొనేందుకు తగిన అవకాశాలుండాలి. సాధారణం గా లభించు పత్రిక, పుస్తకం, వెబ్‌సైటు, ప్రభుత్వ బులెటిన్ వంటి ఏదో ఒక సర్వజనీన ఆధారం ఉండాలి.

వికీపీడియా ప్రాధమిక అవగాహన అంచనా